Cây Lim xanh

Tên khoa học: Erythrophleum fordii 

 

Đặc điểm hình thái

Cây gỗ lớn, thường xanh cao 20-25(¬45)m, đường kính 70-90(-250)cm. Tán lá dày, xoè rộng, thân tròn, gốc có bạnh nhỏ. Lúc non vỏ ngoài có mầu xám với các vết nứt dọc nhẹ màu nâu, khi già vỏ có màu nâu sẫm, nứt ô vuông hay bong vảy lớn và có nhiều lỗ vỏ nổi rõ; thịt vỏ dày, màu hồng. Lá kép lông chim 2 lần, mọc so le; 3-4 đôi cuống thứ cấp, mỗi cuống có 9-17 lá chét nhỏ, mọc cách hình trái xoan, có mũi nhọn, gốc tròn; mặt trên xanh bóng, mặt dưới xanh nhạt, có gân nhỏ nổi rõ ở cả 2 mặt. Cụm hoa hình chuỳ, gồm nhiều bông dài 20-30cm mọc ở đầu cành. Hoa nhiều, nhỏ, màu trắng vàng. Lá đài 5, hợp ở gốc thành hình chuông, đầu chia 5 thuỳ; cánh tràng 5, rời, hẹp và dài; nhị 10, bao phấn quay vào trong và nứt theo rãnh dọc; bầu đính ởđáy của đài, vòi ngắn, núm nhuỵ không rõ. Quả đậu, hình thuân, dài khoảng 20cm (15-30cm), rộng 3-4cm. Hạt 6-12, dẹt, có vỏ cứng, màu nâu đen và có rãnh tròn quanh hạt. 

 

Đặc điểm sinh học   Lim xanh là cây gỗ lớn, phân bố trong vành đai nhiệt đới thấp, từ 200-800m, nhưng tập trung nhất ở độ cao 300-500m. Vùng phân bố của lim xanh có nhiệt độ bình quân năm 22,2¬23,80C; nhiệt độ tối cao 42,30C, nhiệt độ tối thấp tuyệt đối 1,40C; lượng mưa biến động từ 1.500mm/năm (Quì Châu, Nghệ An) đến 3.000mm/năm (Móng Cái, Quảng Ninh), độ ẩm trung bình năm 80-86%.

Yêu cầu ánh sáng của cây thay đổi theo các giai đoạn sinh trưởng, phát triển: Giai đoạn 4-5 tháng tuổi, lim xanh là cây chịu bóng, sinh trưởng bình thường ở độ tàn che 25-75%; đặc biệt thích hợp ở độ tàn che 50%. Trong điều kiện được chiếu sáng tự nhiên 100%, ánh sáng hoàn toàn (không che) hoặc che tối 100%, cây lim xanh non sinh trưởng rất kém. Giai đoạn càng lớn (từ 5 tuổi trở lên) cây sinh trưởng bình thường ởđiều kiện ánh sáng tự nhiên. Khi trưởng thành, lim xanh luôn vươn lên tầng cao nhất của rừng.

Lim xanh thường mọc thành quần thể hỗn loại; chúng mọc xen với các loài cây thuộc chi Dẻ đá và Dẻ gai (họ Dẻ), và các loài gội nếp, trâm, săng lẻ, sau sau, trám trắng…

Cây tái sinh tốt dưới tán rừng có độ tàn che 0,3-0,7. Đặc biệt tái sinh tốt dưới tán rừng có các loài cây sau sau, săng lẻ để tạo thành các khu rừng Lim + Sau sau ở vùng Lạng Sơn và Lim + Săng lẻở vùng Tây Nghệ An.

Tăng trưởng hàng năm không quá chậm so với nhiều loài cây gỗ khác: Tăng trưởng đường kính 0,7-0,8cm/năm và tăng trưởng chiều cao 0,8m/năm. Cây trồng 25 tuổi đạt chiều cao 17-21m và đường kính ngang ngực 20-21cm. Tuy nhiên, sự hình thành gỗ lõi hơi chậm so với các loài khác.

Vỏ hạt lim có chất sừng nên giữ được sức nẩy mầm trong đất nhiều năm. Khi gặp điều kiện thuận lợi hạt mới nảy mầm.

Hoa tháng 3-4; quả chín tháng 11 đến tháng 1 năm sau.

 

Trồng và chăm sóc:

Chăm sóc, nuôi dưỡng:

Giai đoạn đầu chống dây leo, cỏ dại xâm lấn, nhưng không để cây con bị phơi trống, chỉ loại bỏ những cây che cớm hoặc chen lấn cây. Cần phải chừa lại các cây bụi để giữẩm và che bớt áng sáng cho cây trong mùa hè đầu tiên.

Năm đầu chăm sóc 2 lần: Phát cục bộ quanh gốc cây với đường kính 1m. Xới, vun gốc, đường kính 60-80cm.

Năm thứ hai: phát chăm sóc 2 lần, nhằm chống dây leo, cỏ dại, cây bụi xâm lấn.

Cuối năm thú 3, lim xanh có thể đạt chiều cao 1-1,7m và có khả năng cạnh tranh với các loài cây khác. Phải chặt bỏ các loài cây chèn lấn cây lim xanh con.

Khai thác, chế biến và bảo quản

Vỏ lim làm nguyên liệu chế tanin, được bóc từ các vỏ thân và cành lớn của cây đã được hạ xuống lấy gỗ. Thường tiến hành bóc vỏở bãi gỗ 1, nơi tập kết cây để vận chuyển về nhà máy.

Gỗ lim được thu hoạch và chế biến như các loài cây gỗ khác

 

 

 – Đường kính bình quân: 12- 16 cm                                                                             – Chiều cao bình quân: 2,5-3m